Definition and meaning of odporność

Z Wikipedia

Odporność – cecha organizmu wyższego, zestaw wszystkich mechanizmów biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym oznacza zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed patogenami.
Badaniem odporności zajmuje się immunologia. Aby organizm mógł zachowywać odporność, większość szczepień trzeba co pewien czas powtarzać.

Zależnie od przyjętych kryteriów można wyróżnić różne typy odporności:

• odporność nieswoista:
  • bierna
  • czynna
• odporność swoista:
  • bierna
    • naturalna
    • sztuczna
  • czynna
    • naturalna
    • sztuczna
  • komórkowa

Bierna, nieswoista część odporności, zwana czasem opornością zależy głównie od budowy i funkcji barier jak: skóra i błony śluzowe. Dlatego należy pamiętać, że oporność jest aktem biernym, w który nie jest zaangażowany układ immunologiczny. Termin oporność i odporność są często ze sobą mylone.

Za aktywną (czynną) część odporności odpowiada głównie układ immunologiczny zapewniając zdolność organizmu do rozpoznawania elementów należących do własnego, jak i obcego organizmu, oraz eliminowanie tych ostatnich.

Do wyznaczników oporności nieswoistej, biernej należą:

• występowanie niskiego pH na powierzchni skóry (pH 3-5), w pochwie (kwas mlekowy) oraz żołądku (kwas solny),
• występowanie bakteriobójczych składników wydzielin, na przykład lizozym w łzach lub interferon we krwi, laktoferyna w mleku podczas laktacji, ślinie, łzach, siarze.

Do wyznaczników oporności nieswoistej, czynnej należą:

• gwałtowne reakcje oczyszczające drogi oddechowe i pokarmowe, m.in. kaszel, kichanie, wymioty, biegunka,
• podwyższona temperatura ciała i przyspieszony metabolizm,
• fagocytoza.

Odpowiedzialne za odporność swoistą, czynną są wytworzone przez organizm:

• limfocyty B, które w wyniku kontaktu z antygenem ulegają aktywacji i przekształceniu w plazmocyty,
• przeciwciała, czyli inaczej immunoglobuliny, które mają zdolność do swoistego wiązania się z antygenem,
• limfocyty T, które dojrzewają w grasicy, gdzie nabywają zdolności do odporności immunologicznej.

Natomiast odporność swoista, bierna polega na posiadaniu limfocytów B i T oraz przeciwciał, pochodzących spoza organizmu - w odporności swoistej, biernej, naturalnej źródłem tych czynników obronnych jest krew matki, przekazującej je dziecku przez łożysko, natomiast w odporności swoistej, biernej, sztucznej ich źródłem jest podana surowica.

Wzmacnianie odporności

Obniżona reaktywność układu immunologicznego jest przyczyną wzrostu częstości zachorowań oraz nietypowego, cięższego przebiegu wielu infekcji. Może to mieć miejsce w sezonach zwiększonej podatności na infekcje górnych dróg oddechowych, kiedy organizm jest szczególnie narażony na działanie chorobotwórczych drobnoustrojów. Prewencja w tym zakresie polega na czynnej immunizacji sztucznej organizmu: zastosowaniu odpowiedniej szczepionki lubimmunomodulacji organizmu za pomocą suplementów diety. Środki stosowane w procesie immunomodulacji (tzw.immunomodulatory) aktywizują mechanizmy odporności nieswoistej (np. stymulacja procesu fagocytozy przez polisacharyd beatglukan, hamowanie adsorpcji patogenów do komórek gospodarza przez proteinę laktoferynę i inne). W wyniku ich działania dochodzi do regulacji odpowiedzi zapalnej organizmu, a w konsekwencji spadku liczby infekcji, złagodzenia ich przebiegu.

Metody wzmacniania odporności

Aby nie dopuścić do stanu obniżonej zdolności układu odpornościowego do reagowania na patogeny stosuje się działania profilaktyczne: odpowiednie zachowania higieniczne, metody naturalne, suplementację diety. Do niektórych metod wzmacniania odporności zaliczają się:

• odpowiednia dieta, będące źródłem antyoksydantów oraz witaminy A, witaminy C i witaminy E, w oparciu o chude mięso, ryby, warzywa, owoce oraz „zdrowe” tłuszcze zawarte np. w oliwie z oliwek i oleju lnianym,
• aktywność fizyczna na świeżym powietrzu,
• probiotyki zawarte w produktach mlecznych (jogurty, kefiry),
• hydroterapia – pobudzające przemianę materii naprzemienne prysznice ciepłą i zimną wodą,
• metody hartowania organizmu (np. korzystanie z sauny),
• suplementacja diety za pomocą immunomodulatorów (laktoferyna, betaglukan),
• unikanie większych zbiorowisk ludzkich w okresie wzmożonego ryzyka na zachorowania,
• nieprzegrzewanie organizmu w okresie jesienno-zimowym.

Czynniki osłabiające odporność:

• gwałtowne różnice temperatury (szybkie ochłodzenie lub rozgrzanie organizmu, szczególnie odczuwane na przełomie jesieni i zimy oraz zimy i wiosny),
• używki i niezdrowa dieta (alkohol, papierosy, czy sztuczna ­żywność niszczą witaminy i mikroelementy, które wzmacniają naszą odporność),
• częste przyjmowanie antybiotyków (leki te wyręczają ­naturalne siły obronne w likwidowaniu zarazków; organizm idzie na łatwiznę – czuje się zwolniony z produkcji przeciwciał gotowych do samodzielnego zwalczenia infekcji),
• stres i napięcia nerwowe (układ immunologiczny jest związany z wydzielaniem hormonów i z układem nerwowym; niepokojące stany napięcia niszczą harmonię tego systemu i osłabiają działanie komórek obronnych),
• zmęczenie i brak snu (przemęczony organizm jest bardziej podatny na wszelkie infekcje; nasz zegar biologiczny jest tak zaprogramowany, że w ciągu doby potrzebuje około 8 godzin snu).